Als geneeskundestudent in Congo-Brazzaville was Max Koffi verzekerd van een glansrijke toekomst. Toch besloot hij zijn geluk elders te zoeken met als doel: zich inzetten voor ‘zijn’ Afrika. Dit doet hij met zijn organisatie Africa in Motion. Joline Heusinkveld sprak Koffi over zijn levensloop, de grondstoffenproblematiek in Afrika en het gloednieuwe project Africa Next Level.
“Als ik in Congo was gebleven, dan was ik nu misschien een hoge minister met aanzien en veel geld”, lacht Koffi. In een rustig hofje in het centrum van Utrecht huist het kantoor van Africa in Motion. Koffi richtte de organisatie zeven jaar geleden op om Afrikanen in Nederland bij elkaar te brengen en de grootste uitdagingen van het continent aan te pakken. Voedselzekerheid, milieuproblematiek en werkloosheid zijn enkele vraagstukken waar de organisatie zich mee bezighoudt.
Op het kantoor is geen medewerker te bekennen. Vrijwel iedereen is op dit moment in Afrika aan het werk, verklaart Koffi. De directeur zelf staat 24 uur per dag op scherp: “Wij hebben een visie van hier tot Tokio en dat bereik je alleen door keihard te werken.”
Afzetten tegen het systeem
De geboren Togolees groeide op in een welgesteld gezin en verhuisde op jonge leeftijd naar Congo. Daar bracht hij de rest van zijn jeugd door. “Wij behoorden tot de rijkere klasse van het land”, vertelt Koffi. “We gingen op vakantie naar Frankrijk en werden in Brazzaville rondgereden door een eigen chauffeur.” In het communistische Congo werd voor Koffi bepaald dat hij na zijn middelbare school geneeskunde ging studeren. “We waren jong en mensen noemden mij dokter, dat was leuk.” Maar dichtbij de macht en door zijn reizen zag de jonge student ook wat er níet goed ging in Congo en in de rest van Afrika.
Van corruptie tot de grote kloof tussen arm en rijk, en grondstoffen die met vrachtladingen naar het Westen worden vervoerd. De boosheid groeide en Koffi besloot radicaal te stoppen met zijn studie geneeskunde. Na enkele omzwervingen belandt hij vanwege de liefde in Nederland. “Eigenlijk wilde ik naar Noorwegen”, vertelt Koffi. “Ik had in een film gezien dat het daar zes maanden per jaar donker blijft en dat leek mij perfect om een boek te schrijven over de Afrikaanse revolutie.” Jong en naïef, noemt hij zijn jongere zelf. “Gelukkig is dat boek er nooit gekomen, anders had ik hier nu niet gezeten.”
Nederlandse grondstoffenbeleid in Afrika
“Ik wilde niet mee in het Congolese systeem en ben weggegaan met het idee een oplossing te zoeken voor de problematiek in Afrika”, gaat Koffi verder. Na een carrière in het Nederlandse bedrijfsleven en later in de ontwikkelingssector, richt Koffi Africa in Motion op. Allereerst om het Nederlandse grondstoffenbeleid in Afrika te beïnvloeden. “Je investeert als land geld in ontwikkelingsprojecten in Afrika, terwijl Nederlandse oliemaatschappijen tegelijkertijd alle rijkdom wegpompen. Die tegenstrijdigheid maakte mij kwaad en doet dat nog steeds.”
Er is in Afrika nauwelijks industrie en dat staat ten grondslag aan problemen als armoede, voedselzekerheid en werkloosheid, aldus Koffi. “Geen land heeft zich ontwikkeld zonder industrie, dus hoe denk je dat te doen met alleen ontwikkelingsprojecten? Begrijp mij niet verkeerd, ik vind het heel goed dat er organisaties zijn die zich bezighouden met projecten voor zwangere vrouwen in Somalië, maar daarmee ga je Afrika niet veranderen. Het is tijd voor een andere benadering.”
Rol voor diaspora
Die andere benadering moet volgens Koffi vanuit Afrika zelf komen. “Van Marokko tot Zuid-Afrika, iets wat ons allemaal verbindt is een gebrek aan leiderschap en lef om inmenging van buitenaf zelf te regisseren. Of het nu gaat om China of het Westen, om grondstoffen, religie of ontwikkeling, Afrikaanse leiders moeten zich in dit spel anders gaan positioneren.”
Er is een beter verhaal nodig voor een gelijkwaardige relatie tussen Afrika en het Westen, vindt Koffi. Hier ligt een grote taak voor de diaspora. “De kracht van de diaspora is door middel van samenwerking die brug te slaan tussen Afrika en het Westen, omdat de diaspora over het algemeen echt intrinsiek gemotiveerd is. Het is niet aan een directeur van een Nederlandse stichting om radicale verandering te brengen in Afrika want het is niet zijn probleem. Het is wel mijn probleem. Ik heb mijn hele familie daar achtergelaten.”
Africa Next Level
Hoe moet die radicale verandering er dan uitzien? Met het project Africa Next Level richt Koffi zich weer op grondstoffen. “Geen olie, dat is een oude manier van denken en niet houdbaar, ik kijk naar biomassa. Dat is er in Afrika in overvloed. Denk alleen al aan maïs. In Oost-Afrika komt in steeds meer landen een verbod op plastic, maar het papier dat daarvoor in de plaats komt, wordt uit China of India gehaald. Met maïs(afval) kunnen we bioplastic en talloze andere waardevolle producten creëren en een hele nieuwe markt aanboren. Dit levert banen en geld op.”
Koffi’s toekomstplannen zijn groots. Binnen acht jaar wil hij vier regionale centra in Afrika oprichten waar lokale ondernemers onder leiding van Nederlandse ingenieurs kunnen experimenteren met biomassa. Als daar een veelbelovend product uitkomt, wil Koffi certificering regelen van een Nederlandse universiteit. Koffi: “Zodat niemand kan zeggen: dit komt uit Afrika en werkt niet.” Vervolgens zal er een bedrijfsplan ontwikkeld worden en gezocht worden aar Nederlandse bedrijven die mee willen liften op de ontwikkelingen. Zo kan Nederland volgens Koffi een groot strategisch partner van heel Afrika worden. Een win-winsituatie.
Bouwen aan een Afrikaanse Silicon Valley, dat is wat Koffi doet. Op de vraag of hij zichzelf niet een beetje te ambitieus vindt, komt een duidelijk antwoord: “Welnee, de mens heeft plannen om op Mars te komen. Dan stelt dit toch niets voor.”
Africa Next Level is een gezamenlijk initiatief van Africa in Motion en Engineers Without Borders. GroenLinks wil een voorstel indienen tijdens het begrotingsdebat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS) eind november om dit project te laten financieren. De stemming hierover vindt plaats op 7 december aanstaande.