Nederland wordt op veel vlakken als een ontwikkeld land beschouwd. We zijn economisch welvarend, we hebben goed onderhouden wegen en aantrekkelijke, veilige steden. Ook zijn we best gelukkig. Nederland staat volgens het World Happiness Report van de Verenigde Naties op de vijfde plek. We genieten volop van ons moderne land, maar vergeten (vaak) een groot onzichtbaar probleem: fijnstof.

Fijnstof is een verzamelnaam voor heel kleine deeltjes die in de lucht zweven. Het is een vorm van luchtvervuiling. Zo’n 75 tot 80% van de fijnstof in de lucht veroorzaken we zelf. Deze kleine stofdeeltjes komen onder andere vrij in het verkeer, houtkachels, de veehouderij en de industrie.

Luchtvervuiling boven Nederland. Bron: GroenLinks.

De meest kleine deeltjes (PM 2,5: deeltjes met een aerodynamische diameter kleiner dan 2,5 micrometer) zijn het schadelijkst voor mensen. Deze dringen door tot diep in de longen. Fijnstof veroorzaakt en verergert verschillende ziektes, zoals astma, bronchitis, longontsteking, longkanker, hersenbloedingen en hart- en vaatziekten. In Nederland heeft dit grote impact. Zo overleden er in 2010 zo’n elf duizend mensen vroegtijdig aan de gevolgen van vervuilde lucht. De gemiddelde Nederlander leeft negen maanden korter door fijnstof. Daarnaast gaat het niet alleen om de verloren maanden, maar ook de kwaliteit van leven die achteruitgaat. We hebben voor onszelf een ‘succesvolle’ leefomgeving gecreëerd, waarin we ziek worden door fijnstof. Onder andere gelinkt aan SDG 11: Duurzame steden en gemeenschappen, is het belangrijk dit probleem aan te pakken

Complex probleem

Als fijnstof zo slecht voor ons is, waarom zorgen we dan niet voor vermindering? Allereerst is fijnstof complex, omdat niet alle luchtvervuiling uit Nederland zelf komt. Een deel van de vervuilde lucht komt bijvoorbeeld vanuit het Ruhrgebied de grens over gewaaid. Om dit tegen te gaan, zullen er internationale afspraken gemaakt moeten worden.

Ook komt fijnstof onder andere vrij door auto’s te gebruiken die rijden op diesel en benzine. Dit is de status quo en het zal tijd en geld kosten voordat we massaal over kunnen, en willen, stappen op elektrische auto’s of auto’s op waterstof. Hiervoor moeten deze auto’s onder andere eerst betaalbaar(der) zijn en oplaadpunten in overvloed. Zeker voor waterstof auto’s zal hier hard aan gewerkt moeten worden; er zijn nog maar enkele oplaadpunten in Nederland.

Er bestaan overigens al semi-elektrische auto’s. Als de accu leeg is, schakelt de auto over op benzine. Forenzen zouden prima elektrisch naar hun werk kunnen rijden en voor grotere afstanden overschakelen op benzine. Dit zou enorm schelen in de dagelijkse uitstoot.

Bewustwording

Hoewel mensen weten dat fijnstof schadelijk is, is het bijna een onzichtbaar onderwerp. Het hangt ergens in de lucht, maar hoe schadelijk het precies is en op welke locatie was lang onduidelijk. Op de website Luchtmeetnet kun je inmiddels de actuele luchtkwaliteit van verschillende locaties in Nederland opzoeken. Je kunt filteren op veertien verschillende schadelijke stoffen.

SerVies draagt ook bij aan de bewustwording van de fijnstofproblematiek. Het bedrijf maakt servies gekleurd met fijnstof, opgevangen in Rotterdam. Door dagelijks uit een zwart kopje te drinken, word je herinnerd aan de beroerde gesteldheid van onze luchtkwaliteit. In Rotterdam is dit zelfs vergelijkbaar met het roken van 6.8 sigaretten per dag.

Idealiter zou SerVies op een dag geen servies meer maken, omdat de luchtkwaliteit dusdanig verbeterd is, dat er geen servies meer mee te kleuren valt. Voordat dit zover is zullen er op verschillende niveaus veranderingen plaats moeten vinden. Van Rijksoverheid tot autobezitters, de (chemische) industrie, metaalbedrijven, intensieve veehouderijen en vliegverkeer, om maar eens wat te noemen.

Het is goed om je te beseffen dat onze gezondheid niet alleen van individueel belang is, ook de maatschappij heeft er baat bij. Momenteel wordt zo’n 3% van de ziektelast veroorzaakt door luchtvervuiling , wat ons jaarlijks zo’n 1,1 miljard euro kost. Dit geld zouden we in de schone toekomst ergens anders in kunnen investeren.

Een belangrijke stap voor consumenten is om bewust te worden van het feit dat hun rijgedrag schadelijk is. Het wordt tijd om op zoek te gaan naar alternatieven. Alleen naïevelingen blijven halsstarrig in de file staan, terwijl ze al luisterend naar het ochtendjournaal de omgeving en zichzelf blijven vergiftigen.

Foto: Pexels @ Pixabay.

Anna Zuidmeer (23) volgt de master International Development Studies aan de UvA. Daarnaast schrijft zij in haar vrije tijd voor IJopener Magazine en sdgnederland.nl.