Alles wat je moet weten over de SDGs

Dat zijn zeventien Sustainable Development Goals, of Duurzame Ontwikkelingsdoelen, om de wereld tot "een betere plek te maken in 2030", schrijven de Verenigde Naties (VN) in hun voorstel voor een nieuwe mondiale agenda. Het eerste en belangrijkste doel is het beëindigen van extreme armoede, volgens de VN "de grootste uitdaging van deze tijd". Verder zijn er doelen over gezondheid, onderwijs en schoon drinkwater, maar ook doelen over duurzame energie, minder ongelijkheid en het aanpakken van klimaatverandering.

De VN bedachten in 2000 voor het eerst ontwikkelingsdoelen voor de hele wereld: de acht millenniumdoelen die eind 2015 afliepen. Wat we daarmee precies bereikt hebben, is lastig te meten en we weten niet hoe de wereld er zonder de doelen uit zou hebben gezien. Het doel om het aantal mensen dat in extreme armoede leeft te halveren, is volgens de VN gehaald, hoewel dat zonder de economische groei van China niet was gelukt. Doelen over moeder- en kindersterfte waren minder succesvol: nog steeds sterven elk jaar 300.000 vrouwen tijdens hun zwangerschap, bevalling, of in de dagen daarna. Tijdens RIO+20, de VN top voor duurzame ontwikkeling in juni 2012 werd er voor het eerst gesproken over "duurzame ontwikkelingsdoelen" die de millenniumdoelen moesten opvolgen.

De SDGs gaan door waar de millenniumdoelen ophouden, maar zijn "veel ambitieuzer", stellen de VN. Ze gaan niet alleen over ontwikkeling, maar ook over duurzaamheid. Bovendien zijn de SDGs, in tegenstelling tot de millenniumdoelen, niet alleen binnen de muren van de VN bedacht. Iedereen mocht erover meepraten. Via de online enquête MyWorld konden burgers stemmen op thema's die zij belangrijk vinden, zoals onderwijs en internettoegang. VN-medewerkers gingen met pen en papier het platteland op in de armste landen. Zo hebben wereldwijd bijna 7,8 miljoen mensen gestemd op hun favoriete thema. Er werd ook een speciaal High Level Panel benoemd. Een VN-werkgroep met zeventig landen stelde uiteindelijk de lijst op met zeventien doelen waar de 193 lidstaten de maanden voorafgaand aan de VN-top over onderhandelden. De nieuwe ontwikkelingsagenda geldt voor alle landen, en is niet alleen 'hulp' van rijke landen aan arme landen. De SDGs hebben aandacht voor mensenrechten, economische groei, vrede en veiligheid, en klimaat. In 2000, bij de start van de millenniumdoelen, had niemand het daarover.

De doelen zullen "geen miljarden, maar biljoenen" kosten, stelt de Wereldbank. Schattingen lopen uiteen van 2 biljoen tot 4,5 biljoen dollar per jaar, of ongeveer 4 procent van het mondiale BNP. Rijkere landen beloofden in juli 2015, tijdens een grote financiering stop in Addis Abeba, opnieuw om 0,7 procent van hun bruto nationaal product aan ontwikkelingssamenwerking te besteden. Daarnaast zijn landen het eens geworden dat de financiering voor de nieuwe doelen niet alleen uit de publieke, maar ook uit de private sector moet komen.

Ze gaan ook over jou. Kleding die jij bij de winkel koopt, komt grotendeels uit het buitenland, zoals Bangladesh of Ethiopië. Door jouw t-shirt ben je verbonden met werkomstandigheden daar, de hoeveelheid water die er wordt gebruikt en vervuild tijdens de productie, en hoe duurzaam de katoen verbouwd wordt. Dat geldt voor heel veel van de spullen die je koopt en gebruikt. En wat dacht je van de uitlaatgassen die onze auto's uitstoten? Deze zorgen voor droogte of meer regen in andere landen. Door jouw keuzes en acties kan ook jij bijdragen aan het behalen van de SDGs.

Vanaf januari 2016 is de Rijksoverheid hard aan de slag gegaan met het vertalen van de SDGs naar nationaal beleid. In het rapport Nederland Ontwikkelt Duurzaam: plan van aanpak inzake implementatie van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen staat dat acht ministeries een SDG-inventarisatie van het rijksbeleid hebben gemaakt.

Sluit het rijksbeleid aan op de 17 doelen en 169 subdoelen? En zijn er in Nederland genoeg beleidsprogramma's en monitoringsstructuren om de doelen te implementeren en te meten? Begin 2016 heeft het Planbureau voor de Leefomgeving verkend wat de SDGs betekenen voor het Nederlandse leefomgevingsbeleid en in november 2016 heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek gemeten hoe Nederland er nu eigenlijk voor staat op de 17 doelen. Zo blijft Nederland achter op klimaat- en energiedoelen en inkomensgelijkheid tussen mannen en vrouwen, maar scoort bijvoorbeeld hoog op economisch vlak, rechtsstaat en instituties, en op sommige terreinen van onderwijs en gezondheid, aldus het CBS.

Campagnes & Initiatieven

Nederlandse campagnes, initiatieven en partnerschappen voor de doelen blijven niet achter. De campagne '17 doelen die je deelt' heeft als doel iedereen in Nederland bekend te maken met de SDGs. Zeventien kinderen, oftewel de leiders van morgen, spelen de hoofdrol in deze campagne. De Nederlandse SDG Investing Agenda brengt banken, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen samen met als doel zich samen in te zetten voor het verkrijgen van investeringen voor de implementatie van de doelen. En in de Wicked Problem Plaza-sessies buigen experts zich over moeilijke vraagstukken rondom doelen als water, onderwijs of duurzame steden.

Ook Nederlandse gemeenten kunnen een bijdrage leveren. Om de Duurzame Ontwikkelingsdoelen dichterbij te brengen, heeft VNG International de Global Goals Gemeente Campagne ontwikkeld.

Vanaf januari 2016 zijn de SDGs officieel ingegaan. De prioriteiten voor de implementatie van de doelen zijn per land verschillend. Waar het ene land bijvoorbeeld nog hard moet werken aan gezondheidszorg, moet het andere land harder werken aan goed onderwijs. Dit betekent echter niet dat landen de voor hen belangrijkste doelen kunnen uitkiezen om de rest links te laten liggen. Zowel bedrijven als overheden, NGO's, kennisinstellingen én burgers zullen zich moeten inzetten om de doelen in 2030 te behalen.